Afstand speelt belangrijke rol bij partnerkeuze

Woon je op Urk, dan woont je toekomstige geliefde waarschijnlijk op nog geen 800 meter afstand van je eigen voordeur. Woon je in Friesland, dan zal het binnen een afstand van 10 kilometer zijn. In een grote stad in het midden en westen van het land binnen een afstand van 5 kilometer. Maar woon je op het platteland in het midden of zuiden van het land dan zal het binnen een afstand van 50 kilometer zijn. 

Geloof en cultuur blijken in Nederland nog altijd belangrijke factoren als het gaat om partnerkeuze. Zo belangrijk dat meer dan de helft van de Nederlanders hun partner vindt binnen een afstand van zes kilometer. ‘Vooral in de Bijbelgordel, steden en Noord- en Oost-Nederland blijken de afstanden klein.” Aldus demografe Karen Haandrikman die hierop in juni 2010 is gepromoveerd aan de Rijksuniversiteit Groningen. 

Uit eerdere onderzoeken bleek al dat mensen vaak een partner zoeken die op veel punten gelijk aan henzelf is. Sociale klasse, leeftijd, opleidingsniveau, het speelt allemaal mee in de zoektocht naar de ideale levensgezel. De rol die de geografische herkomst speelt werd echter nauwelijks onderzocht, viel Karen Haandrikman op. Ze besloot de ruimtelijke dimensie van de partnermarkt op verschillende manieren te belichten. 

Een derde van de mensen blijkt zijn/haar partner te vinden in dezelfde gemeente. Hoewel de invloed van zaken als religie en dialect niet altijd even goed te onderzoeken was, speelt dit volgens Karen Haandrikman wel degelijk een rol in de partnerkeuze. ‘De afstanden tussen partners zijn relatief kort in gebieden in de Bijbelgordel, religieuze enclaves en gebieden waar actief een dialect wordt gesproken.’ Dit geldt vooral voor ouderen, lager opgeleiden en mensen die voor het samenwonen bij hun ouders wonen. 

In gebieden met een groot aandeel hoger opgeleiden en hoge inkomens worden partners aanzienlijk verder weg gevonden. Waarschijnlijk wordt dit veroorzaakt door een minder lokale oriëntatie van de inwoners, gecombineerd met de middelen om veel te reizen, denkt de onderzoekster. Ook zijn de afstanden tussen (toekomstige) partners groter bij jongeren, gescheiden mensen en hoger opgeleiden. Opvallend is dat in steden –locaties met een hoge concentratie jonge mensen en hoger opgeleiden- de afstanden juist heel kort zijn. ‘In de stad wonen zoveel mensen bij elkaar. Dan zijn de opties natuurlijk ook groter’, denkt de onderzoekster. Dankzij de hoge dichtheden van mensen, banen en onderwijsmogelijkheden vinden mensen er partners op korte afstand. In afgelegen, dunbevolkte gebieden zijn afstanden tussen partners dan ook veel groter. 

In een tijd waarin de rest van de wereld ‘slechts een muisklik van je verwijderd is’, is het opvallend dat de geografische herkomst nog zo’n grote rol speelt bij de partnerkeuze. ‘Mensen zijn mobieler, mondiger en komen dankzij moderne technieken in contact met mensen uit het hele land of zelfs daarbuiten. ‘Toch blijkt uiteindelijk minder dan één procent een partner te vinden via het internet’, zegt de onderzoekster. Al moet ze wel erkennen dat de gegevens die voor dit onderziek beschikbaar waren ‘al’ stammen uit 2003. 

>Karen Haandrikman werkte voor haar onderzoek samen met het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). Van alle ruim 300.000 mensen die volgens het bevolkingsregister in 2004 zijn gaan samenwonen, bracht ze de geografische dimensie van partnerkeuze in kaart. Daarnaast deed ze een deelstudie in het Overijsselse dorp Vriezenveen, dat zowel in religieus en dialect opzicht verschilt van het omliggende gebied. 

In Vriezenveen onderzocht ze op welke manier afstand een rol speelt in de partnerkeuze. Haandrikman: ‘Vriezenveners maken veilige partnerkeuzes. Een partner van dichtbij wordt gezien als ‘makkelijk’ en vertrouwd. Partners met een ander geloof, uit een plaats met een vermeende andere cultuur en partners uit de stad worden gezien als ‘een ander slag’ en worden daarom gemeden als potentiële partner.’ 

Sent Wierda © 

7 januari 2011